Pierwsze wzmianki o żydowskich mieszkańcach Chojnic pojawiają się na kartach historycznych opracowań w XVII wieku. Pod koniec XIX wieku w mieście były 563 osoby wyznania mojżeszowego, a 25 lat później już tylko 257. Na emigrację duży wpływ miały wydarzenia z 11 marca 1900 roku, kiedy w Chojnicach zamordowany został 18-letni gimnazjalista pochodzenia żydowskiego Ernst Winter, a jego rozczłonkowane ciało zostało porzucone w różnych częściach miasta. Dlatego pojawiły się pierwsze plotki o mordzie rytualnym. Wówczas też przez kilka miesięcy prasa i chojniczanie pochodzenia niemieckiego podsycali antysemickie nastoje, by ostatecznie w czerwcu rozwścieczony tłum splądrował sklepy i domy żydowskich sąsiadów. Dopiero interwencja wojska przywróciła spokój. Niemal połowa Żydów wyemigrowała z Chojnic na zachód. Ostatnich mieszkańców pochodzenia żydowskiego wymordowali hitlerowcy w 1939 roku.
Chojniczanie pochodzenia żydowskiego mieli swoją szkołę, synagogę i cmentarz. Kirkut znajdował się przy ulicy Mickiewicza. Dzisiaj przypominać o tym mają dwa obeliski. Oba przy rondzie im. rotmistrza Pileckiego w Chojnicach u zbiegu ulic Mickiewicza, Wysokiej, Kilińskiego, Derdowskiego i Zielonej. W symbolicznym odsłonięciu obelisków udział wzięli nie tylko przedstawiciele gminy żydowskiej i władz Chojnic, ale także młodzież z II Liceum Ogólnokształcącego w Chojnicach. To właśnie uczniowie tej szkoły oraz liceum w Czersku brali udział w projekcie edukacyjnym pod nazwą Dni Kultury Żydowskiej, którego zwieńczeniem było ustawienie obelisków w miejscu gdzie znajdowały się cmentarze w Chojnicach.
- Dla mnie i naszej społeczności, która nie jest wielka, każdy gest władz lokalnych, mieszkańców miast i miasteczek, który upamiętnia dawnych mieszkańców, Żydów, którzy współtworzyli historię, jest ważny. Dzisiaj możemy wspominać tych ludzi. Możemy pamiętać, że byli i spoczywają na cmentarzach. Synagogi mogą istnieć, mogą być zburzone, śladu po nich może nie być. Cmentarze są wieczne. Dla nas, wyznawców judaizmu, cmentarz jest rzeczą nienaruszalną i świętą, aż po kres dni – mówił wiceprzewodniczący Zarządu Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Gdańsku Michał Rucki.
Ustawienie obelisków było inicjatywą odświeżoną przez Marcina Wozikowskiego i chojnickie koło Klubu Tygodnika Powszechnego. Odświeżoną, bo pierwsze rozmowy na temat upamiętnienia cmentarza żydowskiego podejmował ponad 10 lat temu pastor kościoła zielonoświątkowego Karol Głuszek. Siedziba tego wyznania znajduje się właśnie w miejscu gdzie do II wojny światowej funkcjonował cmentarz żydowski.
- Ten temat zniknął z przestrzeni publicznej. Powracał w rozmowach Stowarzyszenia Symbioza Kultur, zrzeszającego nauczycieli chojnickich szkół. W końcu po latach, wspólnie z Fundacją Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego, wróciliśmy do pomysłu z chojnickim klubem Tygodnika Powszechnego i stworzyliśmy najpierw wydarzenie - I Dni Kultury Żydowskiej w dwóch szkołach – II LO w Chojnicach i liceum w Czersku. Był to cykl wydarzeń upamiętniających Żydów z Czerska i Chojnic. Był to projekt edukacyjny, którego zwieńczeniem było ustawienie kamieni – wyjaśnia Marcin Wozikowski. - To miejsce jest otwarte dla mieszkańców. Zatrzymują się i pytają gdzie był ten cmentarz. Do tej pory mówiło się, że przy rondzie biszkoptowym. Od dzisiaj będziemy mówić, że przy obeliskach – zaznacza Wozikowski.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
